Раҫҫей вице-премьерӗ Виктория Абрамченко тата Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев пирӗн республикӑра хӑмла ытларах ӳстересси пирки калаҫнӑ. Кун пирки Олег Алексеевич Телеграм-каналта пӗлтернӗ.
Вӗсем чӑвашсен авалхи культурине, хӑмлана, аталантарасси пирки калаҫнӑ. «Симӗс ылтӑнӑн» лаптӑкне пысӑклатасшӑн, кайран унран хӑмла экстракчӗ хатӗрлесшӗн.
Раҫҫее хирӗҫ санкцисем йышӑннӑ вӑхӑтра ку питӗ пӗлтерӗшлӗ. Ҫапла майпа импорта улӑштарасшӑн.
Украинӑра мӗн пулса иртнине кура тӗнче тепӗр майлӑ ҫаврӑнса ӳкрӗ. Раҫҫейпе ытти патшалӑхсем хушшинчи ҫыхӑнусем начарланса кайрӗҫ. Вӑрҫӑ сиенлӗхӗ яланах халӑх ҫине ӳкет, ҫавӑн чӑтмалла. Ывӑл-хӗрне ҫара пани ҫеҫ мар, пурлӑх тӗлӗшӗнчен патшалӑха пулӑшасси те халӑхранах.
Хаклӑ йӑхташӑмӑрсем, эпӗ сире ҫакна каласшӑн. Тӑван Ҫӗршывӑмӑршӑн хальхи йывӑр тапхӑрта хамӑр яваплӑха манар мар. Чӑвашӑн чи паха енӗсенчен пӗри вӑл ҫын хуйхи-суйхине чӗрене илсе пулӑшма тӑрӑшасси. Йывӑрлӑха пула Украинӑран куҫса килнӗ кулянуллӑ ҫынсене пулӑшма хал ҫитересчӗ. Ятарлӑ фонда банк урлӑ кӑштах укҫа хумалли мел те пур. Халӑхпа халӑх хушшинчи туслӑх ӑшши пӗртте пач сӳнекен япала мар. Калӑпӑр, кунтан хӗссе кӑларса янӑ сывах мар Ҫеҫпӗл Мишшине Остер халӑхӗ хӑй патне илни мӗне тӑрать! Ӑна вӗсем паян та хисепелеҫҫӗ, хӑйсен сӑвӑҫи теҫҫӗ. Гитлер вӑрҫи вӑхӑтӗнче вара пиншер украинец хӑй ҫӑлӑнӑҫне Чӑвашра тупнӑ. Халӗ те манмаҫҫӗ, ҫакна Ҫеҫпӗл вилтӑпри ҫине йӑмрасем лартма кайсан хам курнӑ. Паян та ҫапла пултӑр, хамӑр пирки ырӑ ят хӑварар.
Ака уйӑхӗн 2-мӗшӗнче Шупашкарта канмалли кунсенчи ярмӑрккӑ ӗҫлеме тытӑнӗ. Малтан унашкал вырӑнсем виҫӗ ҫӗрте пулассине пӗлтернӗ. Анчах халӗ пӗр вырӑн ҫеҫ пулӗ-мӗн: «Шупашкар» суту-илӳ комплексӗ умӗнче.
Унта ярмӑрккӑ мӗнле ӗҫленине сӑнӗҫ. Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, халӑх нумай пулсан ытти ҫӗрте те тавара йӳнӗрехпе сутакан вырӑнсем уҫӗҫ. Унашкаллисем «Николаевски» суту-илӳ комплексӗнче тата «Ҫурҫӗр» суту-илӳ комплексӗнче пулма пултараҫҫӗ.
Вырӑнти производительсем ярмӑрккӑра кӗрпе, ҫӗрулми, кӑлпасси, пахча ҫимӗҫ, аш-какай сутма пултараҫҫӗ. Сутуҫӑсене вырӑнсемпе тӳлевсӗрех тивӗҫтерӗҫ. Тивӗҫлӗ канурисене тата ҫӑмӑллӑхсемпе усӑ куракан ҫынсене тавара килех пырса парӗҫ. Ку ӗҫе пурнӑҫлама студентсем пулӑшӗҫ.
Чӑваш Енре усӑллӑ хурт-кӑпшанкӑ ӗрчетекен биоцентр хута ярасшӑн. Ҫапла пӗлтернӗ ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов.
Унччен кунашкал хурт-кӑпшанка Мексикӑран, Голландирен илсе килнӗ. Халӗ вара хамӑр патрах тума шухӑшланӑ. Ӑна «Олтикасси» агрофирма ҫумӗнче икӗ ҫул хушшинче хута ямалла. Проекта пурнӑҫлама Пӗтӗм Раҫҫейри фитопатологи ӑслӑлӑхпа тӗпчев институчӗ пулӑшӗ. Республика агрофирмӑна тӑкакӑн пӗр пайне саплаштарӗ.
Биоцентр 10 тӗрлӗ хурт-кӑпшанкӑ ӗрчетӗ. Хальлӗхе вара пилӗк тӗсӗпе ҫеҫ усӑ кураҫҫӗ.
Ӗнер Шупашкарта "Ҫӗрулми" курав пӗрремӗш кун ӗҫленӗ. Тӗнче тетелӗнчи тӗрлӗ ҫӑлкуҫ ҫынсем унта черет тӑрсах ҫак пахча ҫимӗҫе туянни пирки пӗлтерчӗҫ. Черечӗ самаях пысӑк пулнӑ.
Пӗр кунра куравра ҫынсем 35 тонна вӑрлӑх ҫӗрулми туяннӑ. Танлаштармашкӑн: иртнӗ ҫул икӗ кунра 35 тонна ҫимӗҫ сутнӑ.
Курав паян та ӗҫлет. Унта ирхи 10 сехетрен пуҫласа каҫхи 5 сехетчен ҫӗрулми туянма пулать.
Ҫынсем ҫӗрулми нумай туяннине кура курава ака уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче те ирттерме йышӑннӑ. Ӑна Шупашкарта кӑна мар, районсенче те йӗркелесшӗн.
Чӑваш Енре ҫӗрулми туса илекенсен куравӗ ҫулсеренех иртет. Кӑҫал та ҫаплах пулӗ. «Ҫӗрулми-2022» ял хуҫалӑх куравӗ пуш уйӑхӗн 3-4-мӗшӗсенче Шупашкарти «Контур» суту-илӳпе курав центрӗн территорийӗнче иртӗ.
Унта хамӑр патра тата ют ҫӗршывсенче туса кӑларакан удобренисемпе, ҫӗрулмине хӳтӗлемелли хатӗрсемпе, ял хуҫалӑхӗнче кирлӗ ытти продукципе, вӑрлӑхлӑх ҫӗрулмин тӗрлӗ сорчӗпе паллаштарӗҫ. Курава Раҫҫейӗн 24 регионӗнчен тата Беларуҫ Республикинчен 90-а яхӑн компани килсе ҫитмелле.
Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи управленийӗн ӗҫченӗсем редис вӑррин хутаҫӗнче ҫумкурӑк – армути ҫулҫиллӗ амбрози – тупнӑ. Ҫавна май вӑрӑсене тӗп тума тивнӗ.
«Родос» сорта Шупашкара Мускавран кӳрсе килнӗ. Ведомство специалисчӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, амбрози тавралӑха, тӑпрана сиен кӳрет. Вӑл ӳсекен вырӑнта тӑрук тухӑҫ чакать. Уй-хирте ҫак ҫумкурӑк ытти ӳсен-тӑрана тӗп тӑвать, утӑ пахалӑхне чакарать. Вӑл ҫын сывлӑхӗшӗн те сиенлӗ: чечеке ларнӑ вӑхӑтра аллерги пуҫланма пултарать.
Ҫак ҫумкурӑк республикӑра ан сарӑлтӑр тесе Россельхознадзор ӗҫченӗсем редис вӑррине – пӗтӗмпе 337 хутаҫ – ҫунтарса янӑ.
Чӑваш Енре икӗ ҫул ӗнтӗ ӗне усракансене укҫан пулӑшнӑ. Кӑҫал та вӗсене тӗрев пама палӑртнӑ, анчах тӳлеве пурте илеймӗҫ.
Кӑҫал ӗнешӗн паракан субсидие хӑйсем тӗллӗн ӗҫлекен пек регистрациленнисем ҫеҫ илейӗҫ. Унӑн виҫи самаях пысӑк пулӗ: пӗр ӗне пуҫне 7-8 пин тенкӗ. Ӗне туянакансене те тӑкака 100 проценчӗпех саплаштарӗҫ. Анчах ӗнешӗн чӗрӗ укҫапа тӳлемелле мар.
Хӑйсем тӗллӗн ӗҫлекен пек регистрациленнисене ҫӗр улми, пахча ҫимӗҫ лартса ӳстернипе, сӗт тата аш-какай туса илнипе ҫыхӑннӑ тӑкаксене те саплаштарӗҫ. Техника туянакансен те тӑкака тавӑрма май пулӗ.
Вӑрмар районӗнчи «Зеленая долина» (чӑв. Симӗс айлӑм) потребитель кооперативне хыснаран грант мелӗпе пӗлтӗр 38 миллион тенкӗ укҫа уйӑрса панӑ. Снабженипе сбыт тата тирпейлес енӗпе ӗҫлекен кооператив хӑй вӑхӑтӗнче ҫӑкӑр завочӗ пулнӑ Вӑрмарти комплекса грантпа усӑ курса тата хӑйӗн укҫине хушса туяннӑ. Халӗ унта сӗт завочӗ уҫасшӑн.
«Мӗнпур производство пӳлӗмне тӗплӗн юсаса ҫӗнетесшӗн те сӗт завочӗ уҫасшӑн. Эпир палӑртнӑ пек пулса пырсан ҫурла уйӑхӗнче ӑна ӗҫлеттерсе ямалла. Чӗр-тавара, ахӑртнех, хамӑр фермерсенчен тата, тен, урӑх районсенчен туянӑпӑр. Малтанхи вӑхӑтра 15-20 ҫынлӑх ӗҫ вырӑнӗ пулӗ. Кайран лимонад тата кӑлпасси туса кӑларакан цехсем уҫасшӑн», — шухӑш-ӗмӗчӗпе паллаштарнӑ кооператив директорӗ Сергей Михайлов кӑрлач уйӑхӗн 12-мӗшӗнче хӑйсем патӗнче пулнӑ район администраци пуҫлӑхне Дмитрий Иванова.
Регионсем хушшинчи XIV «Ҫӗрулми–2022» курав пуш уйӑхӗн 3-4-мӗшӗсенче иртӗ. Хӑйӗн вырӑнне вӑл яланхи пекех «Контур» суту-илӳпе курав комплексӗнче тупӗ.
Чӑваш Республикин ял хуҫалӑх министерстви асӑннӑ курава хутшӑнма заявка йышӑнма тытӑннине пӗлтернӗ. Унта ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцине, ҫавра сӗтелсене ирттерме, ҫавӑн пекех ҫӗрулми сорчӗсемпе паллаштарма тата вӗсене тутанса пӑхма май туса пама палӑртнӑ. Яланхи пекех курава килекенсем вӑрлӑхлӑх ҫӗрулмине туянма пултараҫҫӗ.
Ял хуҫалӑх министерстви «Ҫӗрулми» курав Раҫҫейре отрасльти пӗртен-пӗр ҫеҫ пулнине пӗлтерет. Вӑл 2009 ҫултанпа иртет.
+10.3 °C